કોઈનો લાડકવાયો

રક્ત ટપકતી સો સો ઝોળી સમરાંગણથી આવે,
કેસરવરણી સમરસેવિકા કોમલ સેજ બિછાવે:
 ઘાયલ મરતાં મરતાં રે,
માતાની આઝાદી ગાવે.
 કો'ની વનિતા, કો'ની માતા, ભગિની ટોળે વળતી,
શોણિતભીના પતિ-સુત-વીરની રણશય્યા પર લળતી
મુખથી ખમા ખમા કરતી,
માથે કર મીઠો ધરતી.
થોકે થોકે લોક ઊમટતા રણજોદ્ધા જોવાને,
 શાબાશીના શબ્દ બોલતા પ્રત્યેકની પિછાને;
નિજ ગૌરવ કેરે ગાને,
 જખ્મી જન જાગે અભિમાને.
 સહુ સૈનિક્નાં વ્હાલાં જનનો મળિયો જ્યાં સુખમેળો,
છેવાડો ને એકલવાયો અબોલ એક સૂતેલો
 અણપૂછ્યો અણપ્રીછેલો
કોઈનો અજાણ લાડીલો.
એનું શિર ખોળામાં લેવા કોઈ જનેતા ના'વી;
અને સીંચણ તેલ–કચોળાં નવ કોઈ બહેની લાવીઃ
કોઈના લાડકવાયાની
ન કોઈએ ખબર પુછાવી.
ભાલે એને બચીઓ ભરતી લટો સુંવાળી સૂતી,
સન્‍મુખ ઝીલ્યા ઘાવો મહીંથી ટપટપ છાતી ચૂતી:
કોઈના લાડકવાયાની
આંખડી અમૃત નીતરતી.
કોઈના એ લાડકવાયાનાં લોચન લોલ બિડાયાં,
આખરની સ્મૃતિનાં બે આંસુ કપોલ પર ઠેરાયાં
આતમ-દીપક ઓલાયા,
ઓષ્ઠનાં ગુલાબ કરમાયાં,
કોઈના એ લાડકડા પાસે હળવે પગ સંચરજો,
હળવે એના હૈયા ઉપર કર-જોડામણ કરજો:
પાસે ધૂપસળી ધરજો,
કાનમાં પ્રભુપદ ઉચ્ચરજો !
વીખરેલી એ લાડકડાની સમારજો લટ ધીરે,
એને ઓષ્ઠ કપોલે ભાલે ધરજો ચુંબન ધીરેઃ
સહુ માતા ને ભગિની રે !
ગોદ લેજો ધીરે ધીરે !
વાંકડિયાં એ જુલફાંની મગરૂબ હશે કોઈ માતા,
એ ગાલોની સુધા પિનારા હોઠ હશે બે રાતા:
રે તમ ચુંબન ચોડતાં
પામશે લાડકડો શાતા.
એ લાડલાની પ્રતિમાનાં છાનાં પૂજન કરતી,
એની રક્ષા કાજ અહર્નિશ પ્રભુને પાયે પડતી,
ઉરની એકાંતે રડતી
વિજોગણ હશે દિનો ગણતી.
કંકાવટીએ આંસુ ઘોળી છેલ્લું તિલક કરતાં,
એને કંઠ વીંટાયા હશે કર બે કંકણવંતા:
વસમાં વળામણાં દેતાં,
બાથ ભીડી બે પળ લેતાં.
એની કૂચકદમ જોતી અભિમાનભરી મલકાતી,
જોતી એની રુધિર છલકતી ગજગજ પહોળી છાતી,
અધબીડ્યાં બારણિયાંથી
રડી કો હશે આંખ રાતી.
એવી કોઈ પ્રિયાનો પ્રીતમ આજ ચિતા પર પોઢે,
એકલડો ને અણબૂઝેલો અગન-પિછોડી ઓઢેઃ
કોઈના લાડકવાયાને
ચૂમે પાવકજ્વાલા મોઢે.
એની ભસ્માંકિત ભૂમિ પર ચણજો આરસ-ખાંભી,
એ પથ્થર પર કોતરશો નવ કોઈ કવિતા લાંબી;
લખજોઃ 'ખોટ પડી આંહીં
કોઈના લાડકવાયાની'


- ઝવેરચંદ મેઘાણી